Traditional pottery workshop with guest rooms in Kythnos island

#τίτλος εργασίας: Παραδοσιακό εργαστήρι κεραμικής με ξενώνες στη νήσο Κύθνο
#όνομα: Παπαγγελοπούλου Καλλιόπη

#επιβλέποντες: Δημήτρης Ησαϊας

#χρονολογία: Ιούλιος 2015
#μάθημα: Διπλωματική Εργασία
#σχολή/τμήμα: Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο/ Τμήμα Ερχιτεκτόνων Μηχανικών

Η διπλωματική εργασία αυτή είχε ως τόπο το νησί Κύθνο, το οποίο βρίσκεται στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Η Κύθνος, ή αλλιώς Θερμιά, αποτελεί ένα μικρό σε έκταση νησί έκτασης 100,000 Xμ με μικρό αριθμό μόνιμου πληθυσμού (1,310 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011). Η εγγύτητά του με την Αθήνα όμως σε συνδυασμό με την δαντελωτή ακτογραμμή του, την έχουν ανακηρύξει σε ανερχόμενο προορισμό διακοπών. Ταυτόχρονα, λόγω της τουριστικής αυτής άνθισης, οι νέοι εντόπιοι κάτοικοι ασχολούνται ενεργά με το χώρο του μαζικού τουρισμού. Παράλληλα, μία μικρή μερίδα νέων,  απασχολείται ξανά με την παραγωγή τοπικών προϊόντων και εστιάζει στο διευρυμένο αγοραστικό κοινό λόγω τουρισμού. Στην παρούσα συνθήκη όμως ελοχεύει ο παρακάτω κίνδυνος: Ο τόπος να χάσει την δικό του χαρακτήρα και στο βωμό του μαζικού τουρισμού και της μαζικής διασκέδασης να μετατραπεί σε ένα τόπο, δίχως χαρακτήρα, όπως άλλα συνέβη σε άλλα πριν από αυτό, όπως η Μύκονος και η Πάρος. Έναυσμα για την εργασία αυτή ήταν ο φόβος μου για την τροπή αυτή της εξέλιξης του τόπου και επιθυμία μου να δημιουργήσω ένα παράδειγμα εναλλακτικού τουρισμού, ο οποίος θα σεβόταν και θα αναζωογονούσε το χαρακτήρα του νησιού φέρνοντας οικονομική άνθιση. Για τον λόγο αυτό επέλεξα να εστιάσω στην αναθύμιση της τέχνης της αγγειοπλαστικής, στην οποία οι Θερμιώτες (κάτοικοι από την Κύθνο) ήταν ξακουστοί σε όλη τη χώρα, αλλά σήμερα μονάχα ένας ενεργός αγγειοπλάστης έχει μείνει, ο Γιώργος ο Γεοργούλης. Ταυτόχρονη προσοχή έπρεπε να δοθεί στην ανάπλαση του τοπίου και στην σύνδεση διαφορετικών λειτουργιών, τόσο αναγκαίες για το εργαστήρι της κεραμικής, όσο και για την λειτουργία του ως μέρος διαμονής και επίσκεψης τουριστών.  

Προσωπική πρόκληση ήταν να συγκεράσει την ιστορία και την παράδοση του τόπου με το πιθανό μέλλον που θα επιθυμούσα το νησί να έχει. Στην πρόταση ο χρήστης θα βρεθεί και θα κοιτάει γύρω του, νιώθοντας ελεύθερος. Θα έχει όλο το κόσμο γύρω του, το απέραντο πέλαγος και τον ανοιχτό ορίζοντα, αλλά θα είναι πατάει στη γη και δεν θα είναι ανώτερός της. Αυτή το συναίσθημα που κανείς έχει όταν βρίσκεται στο μέρος αυτό αποφάσισα να το μετατρέψω σε Αρχιτεκτονική. Για τον λόγω αυτό τα κτήρια «σκόρπισαν» στο τοπίο, το άνυδρο και δίχως σκιά, κράτησαν την αρχαϊκή μορφή τους και υλοποιήθηκα με υλικά του ίδιου του τόπου. Κυρίαρχο συνθετικό στοιχείο αποτέλεσε η Ξερολιθιά. Το στοιχείο που χαράσσει και ορίζει την κυκλαδίτικη Γη και στέκει ακόμα αγέρωχο να θυμίζει σε όλους μας τον ανθρώπινο μόχθο και την αναγκαιότητα της γης και των προϊόντων της για εμάς. Η Ξερολιθιά θα περιγράψει την κίνηση, την στάση, το κενό και το πλήρες, το τοπίο.  

Πιο συγκεκριμένα το οικόπεδο που επιλέχθηκε για την διπλωματική εργασία είναι στο μέσο του νησιού, έξω από την Δρυοπίδα (Χωριό), ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα χωριά του νησιού, μαζί με την πρωτεύουσα, Κύθνο (Χώρα). Στο σταυροδρόμι αυτό στέκουν κατάλοιπα ανεμόμυλων για την παραγωγή αλευριού, ένα άλλο στοιχείο νεκρής παραγωγής πια για το νησί, αλλά σημαντική για το τοπίο. Επίσης, στο οικόπεδο που επιλέχθηκε υπήρχε ήση μία οικογενειακή εκκλησία, η Αγία Αικατερίνη, η οποία έπρεπε και αυτή να ενταχθεί στο νέο τοπίο.  Στην πρόταση ο επισκέπτης θα γίνει για λίγο εντόπιος κάτοικος, ζώντας ανάμεσα στο τοπίο που διαμόρφωσε τον χαρακτήρα των κατοίκων της Γης αυτής. Επίσης, θα μάθει την ιστορία και τέχνη  της αγγειοπλαστικής, θα συμμετέχει στην παραγωγή. Κάποιοι θα μπορούν να διαμείνουν επίσης και να συνδυάσουν την καθημερινότητα τους με το τοπίο.  Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι η αγγειοπλαστική τέχνη έχει εξελιχθεί και αυτή και πολλοί χώροι της, όπως το καμίνι έχει αντικατασταθεί σε ηλεκτρικούς φούρνους. Τέτοια στοιχεία τροφοδότησαν δύο αντιθετικές τάσης παράλληλα  με την εξέλιξη της σύνθεσης. Να σχεδιαστεί ένα μοντέρνο και σύγχρονο αργαστήρι, ή να αναστηθεί ο παλιός και επίπονος τρόπος παραγωγής; Η λύση βρέθηκε στη μέση. Κτήρια πια ξεχασμένα από την παραγωγή ενσωματώθηκαν στη σύνθεση, αλλά ως παλιοί ναοί νεκρής θρησκείας, να θυμίζουν την ιστορία και εξέλιξη της τέχνης, αλλά η πραγματική παραγωγή θα τελούνταν με σύγχρονα εργαλεία.  

Τέλος, σημαντικό στοιχείο για την πρόταση αυτή ήταν επίσης, πέρα από την οικονομική και παραγωγική αυτονομία να καλυφθεί και η ενεργειακή αυτονομία του συγκροτήματος. Η πρόταση προσπαθεί να συλλέξει τα νέα παραγωγικά τοπόσημα  και να τα μετατρέψει σε αρχιτεκτονική. Μέσω βιοκλιματικού και ενεργειακού σχεδιασμού η πρόταση επαναπροσδιορίζεται ως εγκαιρη και απαντά στην ανάγκη για βιώσιμη Αρχιτεκτονική. Η ανεμογεννήτρια στέκει στην είσοδο, ως τοπόσημο, σαν μοντέρνος ανεμόμυλος, να χρησιμοποιεί τους δυνατούς ανέμους του τόπου για να παράξει ηλεκτρική ενέργεια. Φωτοβολταϊκά πάνελ χρησιμοποιούν τον άφθονο μεσογειακό ήλιο και ενσωματώνονται στο γενικό τοπίο. Επίσης, το νερό χρησιμοποιείται διαφορετικά σε περίπτωση πόσης και καθαρισμού, δίνοντας την δυνατότητα να περισυλλεχθεί να αποθηκευτεί και να χρησιμοποιηθεί βρόχινο νερό. Η πρόταση δεν στοχεύει να καλύψει απόλυτη ενεργειακή αυτονομία του συγκροτήματος, διότι κάτι τέτοιο χρειάζεται και την κατάλληλη κουλτούρα. Παρ’ολ’αυτά, τοποθετείτε στο ενδιάμεσο και επαχρησιμοποιεί παλιές ενεργειακές αρετές, τα οποία επιστρέφουν με σύγχρονα εργαλεία.  Ένα τέτοιο βήμα είναι απαραίτητο για να υλοποιηθούν και στην πραγματικότητα παρόμοιες λύσεις και αργότερα να επιζητηθεί η απόλυτη αυτονομία με την αντίστοιχη αλλαγή κουλτούρας.

#title: Traditional pottery workshop with guest rooms in Kythnos island
#student: Kalliopi Papangelopoulou

#supervisor: Dimitris Isais

#date: July 2015
#course: Diploma graduation project
#school/department: National Technical University of Athens / School of Architecture

This graduation project is situated at Kythnos Island, which is located on the island simplex of Cyclades. Kythnos, or Thermia is a small island of 100,000 Km in length and of permanent population of only 1,310 people (according to census of 2011).  It’s proximity to Athens though and its frilled coastline have turn the island into a rapidly up-coming touristic destination. Simultaneously, exactly due to this rise the young population of the island occupants itself around massive tourism activities. At the same time, a small group of young people found interest again on the traditional products of the island and targets to tourists as an enlarged consumer group. On the aforementioned described situation looms the following danger: Due to expanded massive tourism, the island could lose its unique character and become impersonal, as happened in the past with other island, as Mikonos or Paros. So, stimuli for this graduation project were this fear and also my desire to design an example of alternative tourism that would respect and refresh the island, preserving the financial benefits of tourism. For that reason, I choose to focus on the art of pottery; an art that people from Kythnos were well-known in the past in whole of Greece, but now unfortunately only one active potter is left, called George Georgoulis. Also, attention was given on the landscape itself and the organization of the different space demands for the pottery workshop and the quest houses.

The greatest challenge was to merge the history of the island with a wishing future. The user of the proposal will gaze at the open horizon and the endless open sea feeling free, with steady connection to the earth and spiritual calmness. This is the feeling that someone has when visiting this place and this feeling I decided to turn into Architecture. For that reason the buildings were scattered on the dry and sunny field, preserving their archaistic form, build the local stone and soil. Dominate synthetic tool was the elements of Dry-stone wall (Kserolithia). The element that defines the land of Cyclades island simplex and still stands there to remind us the intensive human labor that was needed for these walls to be build, in order to use the land for production. This element of Dry-stone wall will define the movement, the pause, the void and the solid of the synthesis.

More analytically, the chosen plot is located in the middle of the island, right outside Diopida (Xwrio), which consist one of the more important villages of the island, along with the capital Kithnos (Xwra). On this crossroad debris of old wind mills can be found to remind once more of old forgotten production techniques of the island, the production of flour from thyme. Also, a small typical family church is there, Agia Katerini, which need to be integrated on the design as well. The intention for the tourist is to experience himself the vibe of the land and learn about pottery. Some will be able also to stay on the workshop area connecting their whole day with that designed area. An important dilemma of the synthesis was if the workshop and the production should revive the old and painful production method of the past, or adapt to the modern ways, like the use of electric oven instead of the Kamini (external oven). The solution was found in the middle. Old spaces needed on the past where rebuild like reminders of the past. They were there to remind the modern people, but are not meant to be used anymore in the daily production, only for special occasions. The real production will be done with modern technical equipment integrated on the design.

Last but not least, apart from production and financial independence, the project wishes to satisfy also energy self-sufficiency. Modern energy production tools are collected and redefined in a new Architectural vocabulary. Via sustainable and energy efficient design this proposal attempts become an answer on the modern demand for Sustainability. The wind-turbine is placed on the entrance of the complex to signify the entrance to the new sustainable era and the complex. The wind-turbine will take advantage of the strong winds of the island and the integrated photovoltaic panels of the strong Mediterranean sun. Additionally the water demand is divided into drinkable and not. In such way, rain water can be used for the showers and other similar purposes, without wasting drinkable water. Even if the proposal integrated sustainable and energy efficiency elements, it is not an example of energy zero design, but re-uses a way of thinking and acting that was used in the past but was lost on the way and now comes back to us in modern terms. The use of wind, sun and rain-water could cover the energy demands of such building in order to take it off grid, but such design would not be accepted from the local community, since this demands a different mentality from the existing one. None the less, this step back was taken in order to ensure its implementation.