Summer Utopias,Summer camp in Foix

#τίτλος: Θερινές Ουτοπίες,Παιδική κατασκήνωση στο Foix

#φοιτήτρια: Κωνσταντίνα Μαλτέζου

#επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αικατερίνη Λιάπη

#χρονολογία: Ιούλιος 2015

#μάθημα: Διπλωματική Eργασία
#σχολή/τμήμα: Πανεπιστήμιο Πατρών / Πολυτεχνική Σχολή / Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Ο σχεδιασμός της παιδικής κατασκήνωσης έρχεται ως συνέχεια της εκπόνησης της ερευνητικής εργασίας Θερινές Ουτοπίες, όπου συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για την ιστορία του θεσμού στη Γαλλία.

Εκεί, η πολιτεία ανησυχώντας για την δημόσια υγεία της εργατικής τάξης εισήγαγε το πρόγραμμα Colonies de Vacances με αφετηρία το Παρίσι. Οι Colonies de Vacances συμφωνούσαν με τις ιδέες των εκπαιδευτικών φιλοσοφιών και παρουσίαζαν μοναδικές ευκαιρίες για την παιδαγωγία, ορίζοντας ποιότητες μακριά από το σπίτι, στο ύπαιθρο, συσχετιζόμενες με το κίνημα του Jean Jacques Rousseau για την παιδαγωγική σκέψη στη Γαλλία. Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις φέρονταν να έχουν τον έλεγχο του θεσμού και στην περίπτωση του Ivry-sur-Seine στο Παρίσι, αυτός συμβάδιζε με τις κουμμουνιστικές απόψεις των υπευθύνων για την ανάπτυξη μιας ουτοπίας, μέσω της καθημερινής εμπειρίας της συλλογικής βίωσης και την προετοιμασία των παιδιών της εργατικής τάξης για τον κόσμο που θα τους κληροδοτείτο.

Σήμερα, η κατασκήνωση αναπτύσσει την ιδέα της συλλογικής διαβίωσης, δηλαδή την συγκατοίκηση για ένα μικρό χρονικό διάστημα και την προσαρμογή σε μία ιδιαίτερη πειθαρχία. Η λειτουργία της περιλαμβάνει ταυτόχρονα στοιχεία ξενοδοχείου, σχολείου και κλινικής. Ο σχεδιασμός της λαμβάνεται ως συνδυασμός αρχιτεκτονικής σύνθεσης και σύνθεσης τοπίου και έχει να κάνει με την αφήγηση και την προμήθεια υλικών για το ενδεχόμενο. Οι χώροι της είναι ποικίλοι με διαβαθμίσεις ιδιωτικότητας, ανοχής θορύβου, ανοιχτού-κλειστού.

Η παρέμβαση λαμβάνει χώρα στο ορεινό περιβάλλον του Foix, μιας περιοχής που ενδείκνυται για την ένταξη ενός προγράμματος διακοπών για τα παιδιά κοντά στη φύση, με αφορμή την απόδραση τους από το αστικό περιβάλλον της Τουλούζης και του Περπινιάν.

Το Foix τοποθετείται στους πρόποδες των Πυρηναίων, 80χμ. από την Τουλούζη και την Ανδόρρα και 150χμ. περίπου από την Μεσόγειο, στην περιοχή Midi-Pyrénées. Πρόκειται για την μεγαλύτερη περιοχή της Μητροπολιτικής Γαλλία, που όμως δεν έχει κάποια ιστορική ή γεωγραφική συνοχή καθώς δημιουργήθηκε τον 20ό αιώνα για να αποτελέσει την ενδοχώρα της πρωτεύουσάς της, της Τουλούζης.

Το Foix είναι ένας από τους τρεις δήμους του Ariège, ενός νομού που διατηρείται αναλλοίωτος και αραιοκατοικημένος, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τόσο σε ποικιλία, όσο και σε πλήθος. Στην έκτασή του συναντούμε εξοχικές περιοχές όπου τα χωριά περιβάλλονται από τμήματα καλλιεργημένων χωραφιών στα βόρεια και βορειοανατολικά και διάσπαρτα αγροτικά σπίτια ή οικισμούς στα νότια και δυτικά με λιγότερη εντατική εκμετάλλευση του εδάφους και μεγαλύτερη ελευθερία του ιδιοκτήτη.

Σήμερα, το κέντρο του Foix διατηρεί την αρχιτεκτονική του μεσαιωνικού, αρχικού χωριού, χτισμένο με πέτρα και ξύλο, με τα στενά στριφτά δρομάκια, τις μικρές plaza και πλατείες και τα περίπλοκα οικοδομικά τετράγωνα, που διαπερνιούνται από παρόδους. Στο κέντρο του τοποθετείται το κάστρο των Κόμηδων του Foix, ρωμαϊκό φρούριο του 10ου αιώνα, από όπου έχουμε θέα την κοιλάδα του Ariège, στα αριστερά και τα Πυρηναία Όρη, στα δεξιά.

Βόρεια του Foix, κοντά στον οικισμό του Vernajoul, τοποθετείται ο χώρος της παρέμβασης.

Η πρόσβαση στο οικόπεδο γίνεται από την εθνική οδό από Τουλούζη προς Ανδόρρα, περνώντας από το κέντρο του Foix και συνεχίζοντας βόρεια. Η απόσταση είναι 10 λεπτά περίπου με το αυτοκίνητο.

Το περιβάλλον του οικοπέδου αποτελείται κυρίως από κατοικίες (καφέ), μία βιομηχανία που τη στιγμή της αποτύπωσης κατασκευαζόταν (πράσινο) και στην απέναντι όχθη, από τις εγκαταστάσεις της τεχνικής σχολής Chambre des métiers et de l’Artisanat (μωβ). Τα κτίρια με το μαύρο χρώμα, στα βόρεια και νότια, είναι δύο εμπορικά κέντρα

Το οικόπεδο ορίζεται από τον ποταμό Ariège στα ανατολικά και νότια και από τις γραμμές του τρένου στα δυτικά και χαρακτηρίζεται από μία ποικιλία επιπέδων και κλίσεων. Στο κέντρο της παρέμβασης παρατηρείται ένα πλάτωμα, αλλά στα δυτικά και κοντά στο νερό οι κλίσεις είναι αρκετά απότομες.

Παράλληλα, η βλάστηση είναι και αυτή άνισα κατανεμημένη. Στα πλατώματα υπάρχει μόνο χλόη, ενώ τα δέντρα και οι θάμνοι πυκνώνουν στα όρια του οικοπέδου και κυρίως στις όχθες. Στο πιο κεντρικό κομμάτι της όχθης η βλάστηση είναι τόσο πυκνή που καθιστά αδύνατη την πρόσβαση. Την βλάστηση αποτελούν πεύκα και βελανιδιές, ενώ παρατηρήθηκαν και κάποια καρποφόρα όπως συκιές και αγριοσυκιές.

Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού της κατασκήνωσης είναι η διατήρηση και ανάδειξη του υφιστάμενου τοπίου και βλάστησης και η διαμόρφωση των χώρων των δραστηριοτήτων σύμφωνα με αυτό. Παράλληλα, το πρόγραμμα της κατασκήνωσης θα λειτουργεί με αρχή την ισότητα των μελών της και δίνοντας την δυνατότητα έκφρασης των ατόμων μέσω των τεχνών και των κατασκευών, σε ένα πλαίσιο κοινωνικοποίησης.

Εισερχόμενοι στο οικόπεδο από το χωματόδρομο φτάνουμε σε ένα μικρό πλάτωμα που περιβάλλεται από βλάστηση και μεγάλες κλίσεις και οδηγεί σε ένα ακόμα μεγαλύτερο πλάτωμα πιο βόρεια, με ηπιότερες κλίσεις περιμετρικά και θέα στον ποταμό. Tο δεύτερο, αυτό, πλάτωμα θα αποτελέσει αφετηρία, κέντρο και συνδετικός κρίκος των δραστηριοτήτων λόγω αυτών των χαρακτηριστικών του.

Συνεχίζοντας με την υπάρχουσα βλάστηση, παρατηρούμε ένα σαφές όριο ανάμεσα στα δύο υπάρχοντα πλατώματα που εμποδίζει, την ελεύθερη κίνηση από το ένα στο άλλο και διαμορφώνει συγκεκριμένες πορείες - περάσματα.

Συγχρόνως, παρατηρούμε αγκαλιές που δημιουργούνται από τα σχήματα που ορίζουν τα δέντρα. Σε αναζήτηση του προσανατολισμού του οικοπέδου και των οργανικών διατάξεων που δημιουργούνται με τη μορφή πορειών κατά μήκος του, προκύπτει μία σειρά καμπύλων που ακολουθούν την υπάρχουσα βλάστηση και καθορίζονται από τα δύο προαναφερθέντα πλατώματα. Αυτές περιγράφουν τις πορείες παράλληλα του οικοπέδου και συνδέουν τα δύο αποκομμένα χωρία: το νότιο και το βόρειο.

Έτσι, εισάγεται ένα σύστημα καμπύλων οργανικής μορφής που προκύπτει από την οργάνωση της υφιστάμενης βλάστησης και τοπογραφίας και ένας κάναβος γεωμετρικός με κέντρο το μεγαλύτερο πλάτωμα.

Τα δύο αυτά στοιχεία θα αποτελέσουν οι αφετηρίες των διαφόρων παρεμβάσεων στο οικόπεδο. Το πλάτωμα θα αποτελέσει το κέντρο ενός κύκλου, σχήματος που δεν προσδίδει ιεραρχίες και αποκλεισμούς, αλλά ενώνει, έχει ποικίλες οπτικές φυγές, ενώ επισημαίνεται ιδιαίτερα το κέντρο του. Οι καμπύλες θα κατευθύνουν τις κινήσεις και θα διαφοροποιούν τις λειτουργίες και τις ταυτότητες των περιοχών. Η βλάστηση που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην δημιουργία τους, αναδεικνύεται περισσότερο μέσα από αυτές με την ομαδοποίησή της και μέσα από τις νέες φυτεύσεις.

Με βάση τις παραπάνω αρχές προέκυψε το masterplan.

Oι χώροι εφαρμόστηκαν στα δύο συστήματα χαράξεων και δημιουργείται ένας δευτερεύον κάναβος, κάθετα στις καμπύλες για την αύξηση της εντύπωσης του κέντρου. Αυτός μεταφράζεται σε ένα σύνολο πορειών, περιμετρικά του κεντρικού χώρου της κατασκήνωσης που συνδέει τις καμπύλες και τις λειτουργίες μεταξύ τους ενώ προσδίδει στην παρέμβαση έναν προσανατολισμό προς το κέντρο και προς το ποτάμι.

Η είσοδος θα γίνεται από τα δυτικά για τους γονείς κατά τη διάρκεια των επισκεπτηρίων και βορειοδυτικά για την τροφοδοσία (σε άμεση επαφή με τις αποθήκες). Η παρέμβαση περικλείεται από τα κτίρια ή από σαφή όρια.

Το ενδεχόμενο παιχνιδιού σε ένα στοιχείο ή αντικείμενο από την οπτική γωνία των παιδιών, ορίζεται  ως ανοχή - προσφερόμενη δυνατότητα και αναφέρεται στη λειτουργική έννοια που αντιλαμβάνεται το παιδί στο αντικείμενο ή το περιβάλλον.

Η ανοχή των χώρων της κατασκήνωσης είναι περιορισμένη στα κτίρια, αυξάνεται στα στεγασμένα και υπαίθρια χωρία και είναι ανεξάντλητη στους υπόλοιπους χώρους που κυριαρχεί η αναλλοίωτη βλάστηση

Βιβλιογραφία

de Martino S., Wall A. [1988] Cities of Childhood, Italian Colonie of the 1930s, Λονδίνο: The Architectural Association

Downs, L.L. [2002] Childhood in the Promised Land, Working Class Movements and the Colonies de Vacances in France 1880-1960, Η.Π.Α.: Duke University Press

Hendricks, B.E. [2011] Designing for Play, Δεύτερη έκδοση, Surrey: Ashgate

Rojas del Alamo, M. [2005] Design for Fun, Playground, Βαρκελώνη: Links International

Lapp, J.C. [1963] (The Illustrated Library Of) The World and Its Peoples - France 1, Νέα Υόρκη: Greystone Press

Heft H. [1988] Affordances of Children’s Environments: A Functional Approach to Environmental Description, Κολοράντο: Children’s Environments Quarterly, Τόμος 5, Τεύχος 3

#title: Summer Utopias, Summer camp in Foix

#student: Konstantina Maltezou
#supervisor: Katherine Liapi
#date: July 2015

#course: Diploma Thesis

#school / department: University of Patras / Faculty of Engineering / School of Architecture

Summer Camp in Foix is a landscape intervention following the thesis research, Summer Utopias, where information were gathered on the history of the institution in France.

There, the state introduced the program Colonies de Vacances as an answer to the decaying public health of the working class, starting in Paris. Colonies de Vacances agreed on the ideas of their pedagogic philosophy and presented unique opportunities for pedagogy in the countryside, away from home, resonated with the Jean Jacques Rousseau current in French pedagogical thought. The municipalities had control of the institution and in the case of Ivry-sur-Seine, in Paris, the communist administration saw it as an opportunity as a way to build an utopian future for the daily experience of collective life in order to prepare the next generation of working class for the better world they should inherit.

Nowadays, summer camp evolves around the idea of living as an ensemble, cohabitating for a short period and adjusting to the particular discipline. Its function includes elements of a hotel, school and hospital unit. Its design is considered as a combination of architectural synthesis and landscape intervention and the main goal is the narration and the provision of material for the possible. Its spaces vary with gradients of privacy, noise affordance, close-open.

The intervention is placed in the mountainous surroundings of Foix, an area indicated for the introduction of vacation program addressed for children close to nature, away from the urban environment of Toulouse and Perpignan.

Foix is located on the feet of Pyrenees, 80km from Toulouse and Andorra and 150km from the Mediterranean, in the region of Midi-Pyrénées. It is the biggest region of Metropolitan France, without however a historical and geographical cohesion as it was created in the early 20th century to constitute the inland of its capital; Toulouse.

Foix is one of the three municipalities of Ariège, a department kept unaltered and sparsely populated, with rich flora and fauna, both in variety and volume.

To this day, Foix reserves the medieval architecture of its original establishment; buildings of stone and wood, narrow streets, small plazas and squares and complex blocks pierced by byways. The center is marked by the Chateau de Comptes de Foix; a 10th century roman fortress with an unblocked view of the valley of Ariège, on the left and the mountain line of Pyrenees, on the right.

The area of the intervention is located on the north of Foix, close to the commune of Vernajoul.

The access to the plot is by the international highway from Toulouse to Andorra, passing by the center of Foix and continuing north. The distance is calculated around 10 minutes by car.

The surroundings of the plot include housings (brown), an industry under construction (green) and the technical school Chambre des métiers et de l’Artisanat across the river (purple). Two commercial centers are also marked with black.

The plot is determined by the river Ariège (east and south) and the train lines (west) and includes a variation of levels and inclinations. In the center there is a big plateau, but in the west part and near the shores the slopes are quite steep.

At the same time, the vegetation is also unevenly distributed. The plateaus include mostly grass whereas the trees and thickets become more frequent the closer to the shores and plot limits we get. Near the central part of the shore the vegetation is so thick rendering access impossible. Such vegetation includes pines and oaks, while there are some fruitful trees, like fig tree and cassis tree.

The design of the summer camp has as a principle the conservation and reinforcement of the existing landscape and vegetation in the area, as a result the fitting of the activities and functions will be according to it. At the same time, the design agrees with the ideas of equality between the participating users, allowing the free expression of personality through art, crafts and constructions in a context of socialization.

Entering the plot we arrive at a small plateau surrounded by vegetation and steep slopes, which leads to a bigger one in the north surrounded by milder slopes and a view on the river. This second plateau will be the starting point, the center and the connecting link to all the activities due to such characteristics.

As far as the vegetation is concerned, a distinct boundary is observed between the two plateaus, that limits free flow through each other and creates specific paths.

In the same time, small curves are created by the formation of the trees. Searching for the orientation and the organic meshes defined by paths along the plot, a series of curves following existing vegetation is created in accordance to the two plateaus. These describe the circulation parallel to the plot and connect the two separated spaces; north and south.

Thereby, an ensemble of curved of organic shape is created, based on the existing vegetation and topography and the larger plateau becomes the center of a geometrical grid.

These two elements constitute the starting point of the various interventions. The plateau is the center of a circle; a shape that does not imply any hierarchy and exclusions, but unites and suggests various viewports with the addition of a highlighted center. The curves direct the circulation and separate the areas’ functions and identities. Vegetation is grouped and emphasized by its new additions.

The masterplan is designed based on the mentioned principles.

A secondary network of axis perpendicular to the primary one is created, only to be translated as a total of paths around the central space of the camp, connecting the curved and the different functions and giving to the intervention an orientation towards the center and the river.

The entrance for the parents during visiting days is located to the west and the entrance for the supply trucks is northwest in contact with the storage facilities. The area is bounded by buildings or clear limits.

The functionally significant properties of an environment, an element or an object is referred to as affordances. It is defined as the provided possibilities for function (or in the case of children play).

The affordances of the camp are limited indoors, increase in sheltered and designed open-spaced areas and are limitless in the rest of the area, where the vegetation prevails.

Bibliography

de Martino S., Wall A. [1988] Cities of Childhood, Italian Colonie of the 1930s, London: The Architectural Association

Downs, L.L. [2002] Childhood in the Promised Land, Working Class Movements and the Colonies de Vacances in France 1880-1960, U.S.A.: Duke University Press

Hendricks, B.E. [2011] Designing for Play, Second Edition, Surrey: Ashgate

Rojas del Alamo, M. [2005] Design for Fun, Playground, Barcelona: Links International

Lapp, J.C. [1963] (The Illustrated Library Of) The World and Its Peoples - France 1, New York: Greystone Press

Heft H. [1988] Affordances of Children’s Environments: A Functional Approach to Environmental Description, Colorado: Children’s Environments Quarterly, Volume 5, Issue 3